| Visuele Deepsky Sterrenkunde in Nederland en België | Kijk ook eens op www.sterrenkunde.nl |
|
Open sterrenhopen
Wat zijn dat? Open sterrenhopen zijn groepen sterren van enkele tientallen tot enkele honderden sterren. Deze groepen sterren ontstaan als een grote gaswolk onder invloed van de zwaartekracht samen klontert en zo sterren laat ontstaan. Deze sterren staan dan allemaal redelijk dicht bij elkaar in de buurt. Omdat de sterren in zo’n groep vervolgens allemaal hun eigen weg gaan, bestaan open sterrenhopen echter niet zo lang: niet meer dan zo’n 500 miljoen jaar. In vergelijking met de ouderdom van het heelal (ongeveer 15 miljard jaar) is dat niet zo lang. De sterren in een open sterrenhoop ontstaan ongeveer gelijktijdig. Hierdoor zullen die sterren binnen een open sterrenhoop ongeveer even oud zijn. En aangezien een open sterrenhoop vrij snel weer verdwijnt, zijn de sterren in de open sterrenhopen die wij kunnen zien ook meestal vrij jong. Waar bevinden ze zich? Open sterrenhopen zijn objecten die behoren tot de galactische deepsky objecten. Dat zijn objecten binnen onze eigen melkweg. Open sterrenhopen ontstaan uit gaswolken en zijn daardoor vooral zichtbaar langs de band van de melkweg aan de hemel. Binnen de melkweg bevindt zich namelijk het meeste gas waaruit ze kunnen ontstaan. In onze melkweg zijn tegenwoordig ongeveer 900 open sterrenhopen bekend. Dit is niet zoveel in vergelijking met de miljarden sterren in onze melkweg. Doordat open sterrenhopen maar uit weinig sterren bestaan (in verhouding tot bolvormige sterrenhopen en sterrenstelsels) kunnen we open sterrenhopen alleen maar zien als ze niet zo ver weg staan. Hun afstanden variëren van 130 tot 16.000 lichtjaar. En dat terwijl de diameter van de melkweg 100.000 lichtjaar bedraagt. Verder zijn er een hoop open sterrenhopen die wij niet kunnen zien doordat hun licht tegen gehouden wordt door gas en stof binnen de melkweg. Niet alleen in onze melkweg komen open sterrenhopen voor, maar net zo veel in andere sterrenstelsels. Andere sterrenstelsels staan echter zo ver weg dat de open sterrenhopen niet te zien zijn in een kleine sterrenkijker. Aangezien open sterrenhopen alleen zichtbaar zijn in de melkweg zijn de meeste open sterrenhopen te vinden langs de lichtende band van de melkweg. Maar net als sterren zijn open sterrenhopen ook in andere richtingen veel te zien.
Enkele open sterrenhopen zijn al met het blote oog te zien. Onder een mooie donkere hemel zien deze er als kleine zwakke vlekjes uit. Bekende voorbeelden hiervan zijn het Zevengesternte en de dubbele hoop in Perseus. Met een verrekijker zijn al vele tientallen open sterrenhopen zichtbaar. Maar nog wel als vlekjes met hier en daar een zwakke ster. Echt mooi wordt het pas met een sterrenkijker. Met een beginners sterrenkijker zijn een honderdtal open sterrenhopen prachtig te zien. Ze zien er dan uit als groepen van enige tientallen tot honderden losse sterren. Met een grotere sterrenkijker zijn er niet veel meer te zien, maar worden ze wel mooier: meer zwakke sterren en beter van elkaar te scheiden. Verder zijn met grotere sterrenkijkers soms gaswolken zichtbaar rondom de sterren van de open sterrenhoop. Deze gaswolken weerkaatsen dan het licht van de sterren (heten dan reflectienevels) of gaan zelf licht uitzenden als gevolg van verhitting door het licht van de sterren (heten dan emissienevels). Het gebruik van een deepsky filter geeft over het algemeen geen verbetering bij het waarnemen van open sterrenhopen. Alleen een breedband deepsky filter kan soms een kleine verbetering veroorzaken: een grijze achtergrond waas van zwakke sterren kan misschien iets beter zichtbaar worden. Welke als eerste bekijken? Voor het bekijken van deepsky objecten bestaan diverse objecten lijsten met daarin verschillende soorten objecten. Open sterrenhopen zijn ook in die lijsten opgenomen. De Messier catalogus bevat 32 open sterrenhopen. Met deze objecten zou je eens kunnen beginnen. Maar ook buiten de Messier catalogus bestaan er mooie open sterrenhopen. De Caldwell lijst bevat bijvoorbeeld nog 13 mooie open sterrenhopen die niet zo moeilijk zijn. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
