| Visuele Deepsky Sterrenkunde in Nederland en België | Kijk ook eens op www.sterrenkunde.nl |
|
Atlassen
Om deepsky objecten en sterrenbeelden aan de sterrenehemel te kunnen vinden bestaan er speciale sterrenkaarten en sterrenatlassen. Ze bestaan in vele soorten en maten. Draaibare sterrenkaart Dit is de eenvoudigste sterrenkaart en is zeer aan te bevelen voor beginners. Het is een prachtig hulpmiddel om de sterrenbeelden te leren kennen. Op een draaibare sterrenkaart staan alle sterrenbeelden getekend die door het jaar zichtbaar zijn. Nadat de juiste datum en tijd ingesteld zijn, kan afgelezen worden hoe de gehele sterrenhemel er op dat moment uitziet. Niet zichtbare sterrenbeelden worden afgedekt door een draaischijf. De hoeveelheid sterren op een draaibare sterrenkaart is niet zo groot: alleen de helderste sterren zijn ingetekend. Doordat de zichtbaarheid van alle sterrenbeelden ieder jaar herhaalt, kan een draaibare sterrenkaart altijd gebruikt worden. De enige beperking is dat hij alleen op een bepaalde plek op aarde bruikbaar is. Een in de Benelux gekochte draaibare sterrenkaart kan bijvoorbeeld niet op het zuidelijk halfrond gebruikt worden. Daar zijn namelijk andere sterrenbeelden te zien. Maar in Europa kun je er wel mee uit de voeten. Een draaibare sterrenkaart is in een goede boekwinkel te verkrijgen. Op internet zijn ook gratis exemplaren te downloaden en af te drukken. Bijbehorende links: Draaibare sterrenkaarten van Rob Walrecht
Of je nu met het blote oog, een verrekijker of een sterrenkijker aan de slag wilt: als je deepsky objecten aan de sterrenhemel wilt gaan bekijken dan is een sterrenatlas noodzakelijk. Een sterrenatlas is niets anders dan een aantal sterrenkaarten van gedeeltes van de sterrenhemel. Op iedere kaart staan naast sterren een aantal objecten ingetekend. Meestal staan in een sterrenatlas meer sterren ingetekend dan je met het blote oog kan zien. Maar met verrekijker of een zoeker zijn al veel meer sterren zichtbaar. Een sterrenatlas lijkt ingewikkeld, maar in de praktijk valt dit wel mee. Beginners sterrenatlassen zijn niet zo gedetailleerd en er staan nog steeds gehele sterrenbeelden op een kaart. Over het zoeken van objecten m.b.v. een atlas valt meer te lezen in het onderdeel zoeken. In boekwinkels is soms wel een goede sterrenatlas te koop. Bekende voorbeelden zijn de Bright Star Atlas en de Cambridge Star Atlas, beide gemaakt door de Nederlander Wil Tirion. Op internet zijn tegenwoordig ook prima atlassen te downloaden om zelf af te drukken. Mooie atlassen voor beginners zijn de Mag 7 Star Atlas en Taki's 6.5 Star Atlas. Als hulp voor het waarnemen van Messier objecten zou je verder bijvoorbeeld de opzoekkaartjes van Michiel Brentjens kunnen gebruiken. Dat zijn kaartjes die ongeveer het beeld door een zoeker weergeven. Bijbehorende links: Stichting De Koepel - Een leverancier van Atlassen in Nederland Sterrenwacht Urania - Een leverancier van Atlassen in België
Sterrenatlas voor gevorderden Mensen die al veel objecten bekeken hebben krijgen vanzelf de behoefte aan een betere atlas. Alle 110 Messier objecten staan wel op een beginners sterrenatlas, maar de wat zwakkere objecten lang niet allemaal. Ook is het aantal zwakke sterren van een beginners sterrenatlas vaak te beperkt om zeer zwakke deepsky objecten goed te kunnen lokaliseren. Voor dit doel bestaan er dus uitgebreidere atlassen. Zowel op papier als te downloaden van internet. Zeer bekende atlassen zijn de Sky Atlas 2000.0 en de Uranometria 2000.0 van Wil Tirion. De Sky Atlas is een mooie atlas voor de nog niet zo ver gevorderde waarnemer. Er staan veel objecten ingetekend maar nog lang niet allemaal. In de Uranometria 2000.0 staan voldoende objecten ingetekend om een leven lang bezig te blijven. Wel is het aantal zwakke sterren misschien wat beperkt. De atlas gaat tot magnitude 9.7. Een mooie atlas die gratis van internet gedownload kan worden is Taki's 8.5 Star Atlas die tot magnitude 8,5 gaat. Goede Computer software gaat vaak wel tot magnitude 12. Dat betekent dat 6 keer zo zwakke sterren ook nog ingetekend zijn. Gevorderde waarnemers drukken dan ook vaak opzoekkaartjes af met planetarium software van interessante gebieden aan de sterrenhemel. Dit heeft als voordeel dat je dan ook de beeldvelden van je oculairs als cirkels in de kaart kan laten intekenen. Zeer handig bij het zoeken van objecten. Bijbehorende links: Stichting De Koepel - Een leverancier van Atlassen in Nederland Sterrenwacht Urania - Een leverancier van Atlassen in België
Voor het opzoeken van veranderlijke sterren en vervolgens hun helderheid kunnen te schatten bestaan er speciale opzoekkaarten. Deze kaarten beslaan een klein gebied rondom een veranderlijke ster en bevatten veel zwakke sterren, zodat je zeker kan zijn dat je de goede ster hebt gevonden. Het schatten van de helderheid van een veranderlijke ster gaat door zijn helderheid te vergelijken met sterren die in de buurt van de ster staan. Daarom staan helderheden van veel nabije sterren op deze sterrenkaarten vermeld. Deze helderheden staan in tienden van een magnitude vermeld zonder een punt of komma om zo verwarring tussen zwakke sterren en punten te voorkomen. 129 betekent dus magnitude 12,9. Voor elke veranderlijke ster die geregeld waargenomen wordt bestaan er een of meerdere opzoekkaarten. In totaal kom je dan op enkele duizenden van deze kaarten! Veel van deze kaarten zijn vrij te verkrijgen via de website van de American Association of Variable Star Observers (AAVSO). De kaarten zijn door waarnemers van veranderlijke sterren over de gehele wereld gemaakt. Het zelf maken van opzoekkaarten m.b.v. software is af te raden aangezien de helderheid van sterren in dit soort programma’s meestal niet helemaal klopt. Voor populaire veranderlijke sterren zijn er meerdere opzoekkaarten te downloaden. Deze verschillende kaarten verschillen in schaal en hoeveelheid zwakke sterren. Zo is er voor iedere sterrenkijker een geschikte opzoekkaart. De kaarten hebben een letter van a t/m g meegekregen om de schaal en sterrenrijkdom van de kaart aan te geven. Sterrenkaarten met een a zijn voor waarnemen met het blote oog of verrekijker, met een g voor hele grote sterrenkijkers. En daarnaast bestaan er ook nog “reversed charts”. Dit zijn kaarten waar oost en west zijn gespiegeld en zijn erg handig bij gebruik van een sterrenkijker met zenitprisma. Bijbehorende links: AAVSO Opzoekkaarten | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
