Dwergster

Dwergsterren zijn sterren die erg weinig licht uitstralen.

Er zijn twee soorten dwergsterren: hete en koele. De hete noemen we witte dwergen. De koele rode dwergen.

Witte dwergen zijn sterren die het eind van hun leven naderen.

Ze zijn erg klein. Ongeveer zo groot als de aarde. Maar ze zijn veel zwaarder. Vaak zelfs even zwaar als de zon. Witte dwergen zijn dus erg klein Šn erg zwaar. De dichtheid van zo'n ster is daarom zeer groot. Eén kubieke centimeter van een witte dwerg zou op aarde wel duizend kilogram wegen! Een voorbeeld van een witte dwerg is de begeleider van de ster Sirius. Hij heet Sirius B. Hij is even zwaar als de zon, maar straalt veel minder licht uit.

Rode dwergen zijn groter dan witte dwergen. Toch geven ze niet meer licht. Dat komt doordat ze veel koeler zijn.

De temperatuur aan het oppervlak van een rode dwerg is ongeveer 3500 graden Celsius (3500°C). Bij een witte dwerg is de oppervlakte-temperatuur drie keer zo hoog.

Rode dwergen zijn lang niet zo zwaar als de zon. Hun massa is vaak tien keer kleiner. Toch leven ze veel langer dan de zon. Dat komt doordat rode dwergen erg zuinig zijn met hun voorraad brandstof. Ze stralen namelijk duizend tot tien duizend keer zo weinig licht uit dan de zon. Een voorbeeld van een rode dwerg is de ster Proxima Centauri. Het is de ster die het dichtst bij de zon staat.

De lichtste sterren die we kennen zijn de bruine dwergen.

Eigenlijk zijn het «mislukte» sterren omdat ze geen energie kunnen opwekken door kernfusie. Kernfusie kan pas beginnen als de ster een massa heeft van minimaal 0,08 zonsmassa.

Bruine dwergen zitten onder deze grens, rode dwergen er net boven.

Bruine dwergen waren tot voor enkele jaren slechts theorie.

In 1995 werd echter de eerste bruine dwerg ontdekt en twee jaar later waren er al tien bekend. Ook de Hubble Space
Telescope is er in geslaagd bruine dwergen te fotograferen.

Eén ervan is het sterretje Gliese 229B dat een massa heeft van ongeveer 0,02   0,05 zonsmassa. Het is daarmee het lichtste sterretje dat we kennen. Gliese 229B staat in het sterrenbeeld Haas en maakt deel uit van een dubbelstersysteem.

De hoofdster is Gliese 229A. De begeleider draait op een afstand van 44 astronomische eenheden om de hoofdster. Dat is iets verder dan de gemiddelde afstand van Pluto tot de zon die zo'n 40 astronomische eenheden bedraagt. De hoeveel heid licht die Gliese 229B uitstraalt komt overeen met het tweemiljoenste deel van de lichtkracht van de zon. Daarmee is het sterretje zwakker dan de volle maan gezien vanaf de aarde. Door die geringe lichtkracht heeft het ook zo lang geduurd voordat het sterretje ontdekt werd. De oppervlakte temperatuur van de bruine dwerg ligt beneden de duizend Kelvin (727°C).

Het begrip bruine dwergen is reeds lang in de wereld van de astronomie ingeburgerd. Door de lage oppervlakte-temperatuur van deze ondermaatse sterren zenden ze hun meeste straling uit in het rood en infrarood. Het zou daarom juister zijn om te spreken over infrarode dwergen. Het zal echter moeilijk zijn een woord dat zo is ingeburgerd te veranderen. Daar komt nog bij dat de naam rode dwergen al gereserveerd is voor «echte» sterren met een massa tussen ongeveer 0,1 en 0,5 maal die van de zon, waardoor de naam infrarode dwergen ge makkelijk tot verwarring zou kunnen leiden. En wat doet de naam er eigenlijk toe? Zolang we maar weten waar we het over hebben is de aanduiding bruine dwergen uitstekend te gebruiken.