| Visuele Deepsky Sterrenkunde in Nederland en België | Kijk ook eens op www.sterrenkunde.nl |
|
Sterrenkijkers
Het blote oog Om bijzondere objecten aan de sterrenhemel te kunnen is een sterrenkijker niet strikt noodzakelijk. Ook met het blote oog zijn al een aantal objecten te zien. Wat de meeste mensen wel kennen zijn de maan, de sterren, de planeten en de melkweg. Maar daarmee houdt het niet op! Bij een mooie donkere nacht zijn met het blote oog namelijk heel wat deepsky objecten te zien: een aantal open sterrenhopen, de bolvormige sterrenhoop M 13, de dubbelster alcor en mizar, een aantal mooie veranderlijke sterren, een aantal emissienevels, donkere nevels die door de melkweg heenlopen en zelfs een sterrenstelsel: de Andromedanevel. Bedenk hierbij dat de Andromedanevel op 2,2 miljoen lichtjaar afstand staat (dat is 22.000.000.000.000.000.000 km) en uit zo'n 200 miljard sterren bestaat! Dus ook zonder sterrenkijker valt er al genoeg te zien EN aan een ander te laten zien! De verrekijker Bijna iedereen heeft er wel een in huis, maar praktisch niemand weet dat je er prima de sterrenhemel mee kunt bekijken. Een verrekijker brengt veel licht samen in je oog en daardoor zie je met een verrekijker veel meer sterren dan zonder. Kijk er eens mee naar de melkweg en ontdek dat de melkweg niet een vage band langs de hemel is, maar uit ontelbare hoeveelheden sterren bestaat. Met een verrekijker zijn al veel deepsky objecten te zien. Door de lage vergroting zullen er echter weinig details te zien zijn. Alleen hele grote objecten als het Zevengesternte zien er op hun mooist uit in een verrekijker. De kleinere objecten zijn beter te zien door een sterrenkijker. Hoeveel een verrekijker vergroot is eenvoudig af te leiden. Op een verrelijker staat bijna altijd een aanduideling in de trend van "7x50". Hierbij is het eerste getal de vergroting en het tweede getal de diameter van de grote lenzen (de objectieven). Een 7x50 verrekijker vergroot dus 7x en heeft een objectiefdiameter van 50mm. De beginners sterrenkijker Als je eenmaal de sterrenhemel met een verrekijker hebt bekeken en tot de conclusie bent gekomen dat je MEER wilt, valt de aanschaf van een beginners sterrenkijker te overwegen. Heb je dit besloten, koop dan niet de eerste de beste die je tegenkomt, maar bereid je voor. Op www.sterrenkijker.nl staat zeer veel informatie over sterrenkijkers en waar je op moet letten als je er een aan wilt schaffen. Het beste kun je een sterrenkijker aanschaffen in een winkel die daarin gespecialiseerd is. In Nederland zijn een aantal van deze winkels te vinden. Op de website van deze pagina vind je een overzicht van deze winkels. Het is sterk af te raden om een sterrenkijker zomaar ergens te kopen. Je loopt dan een grote kans er een van slechte kwaliteit te kopen. Voor het bekijken van deepsky objecten is het belangrijk dat een sterrenkijker veel licht vangt. Deepsky objecten zijn namelijk erg zwak. Een sterrenkijker met een groot objectief (te herkennen aan een 'dikke buis') is daarom het meest geschikt voor deepsky waarnemingen. Een beginner zal echter hoogst waarschijnlijk nog niet weten of hij/zij liever naar planeten kijkt of naar deepsky objecten. En hoe groter het objectief, hoe duurder vaak ook de sterrenkijker.
De gevorderde waarnemer die al heel wat avondjes de sterrenhemel heeft bestudeerd zal op den duur een grotere sterrenkijker willen. En dan is er heel wat keus: mooie dure lenzenkijkers met zeer scherpe beelden, compacte kijkers die gemakkelijk mee op reis kunnen, grote eenvoudige kijkers die enorm veel licht vangen en zo zijn er nog wel een paar andere opties te bedenken. Voor visuele deepsky sterrenkunde is vooral veel licht vangen van belang. De uiterst zwakke objecten worden flink helder en laten vaak al structuur en details zien. Een zeer populaire sterrenkijker onder visuele deepsky waarnemers is de zogenaamde Dobson sterrenkijker. dit is een Newton sterrenkijker op een Dobson montering. Een dobson montering is simpel te bouwen, loopt mooi soepel en is erg goedkoop. Kun je je budget dus aan een zo groot mogelijke spiegel besteden! En deze spiegels kunnen dan ook erg groot worden: 50cm is geen uitzondering. Je moet dan echter wel een grote auto bezitten. Om goed deepsky objecten waar te kunnen nemen is een donkere waarneemplek overigens belangrijker dan een grote sterrenkijker. Op een donkere waarneemplek zie je namelijk meer dan een grotere sterrenkijker kan goedmaken.
Een belangrijk accessoire voor een sterrenkijker is een zoeker. Dit is een klein kijkertje dat op de kijkerbuis is geplaatst. Met dit kijkertje kun je de grote sterrenkijker eenvoudig op een object richten. Er bestaan twee soorten zoekers: niet vergrotende zoekers (ook wel telrad zoekers of red-dot finders genoemd) en vergrotende zoekers. Een niet-vergrotende zoeker projecteert een verlicht vizier of puntje op de sterrenhemel. Dit vizier geeft aan in welke richting de sterrenkijker op dat moment staat. Een niet-vergrotende zoeker is erg handig om een sterrenkijker globaal in een bepaalde richting te zetten. Maar om echt op zoek te kunnen gaan naar zwakke objecten is een vergrotende zoeker toch belangrijker. Deze zit dan ook bijna altijd bij een sterrenkijker geleverd bij aanschaf. Zo’n zoeker vergroot niet alleen, maar laat ook nog eens veel zwakkere sterren zien dan je met het blote oog zal lukken. Dit komt doordat de lens voorin (het objectief) veel groter is dan je oog en daardoor meer licht ontvangt. Wat vergrotende zoekers betreft geldt: hoe groter het objectief, hoe beter. De naamgeving is bij zoekers net als bij verrekijkers: een 8x50 zoeker heeft 8x vergroting en 50mm objectiefgrootte. Beginners sterrenkijkers zijn vaak met een kleine zoeker uitgerust. Bijvoorbeeld een 6x30 zoeker. 30mm is al genoeg om goed aan de slag te kunnen. Het beeldveld van een zoeker is belangrijk als je objecten wilt gaan zoeken. Een 6x30 zoeker heeft vaak een beeldveld van zo’n 6 graden, een 8x50 zoeker een beeldveld van 4,5 graad. Soms is een zoeker uitgerust met een prisma. Dit is een soort spiegeltje waarmee je om een hoekje kunt kijken. Lenzenkijkers zijn hier ook altijd mee uitgerust. Een prisma in een zoeker kan erg handig zijn. Let echter wel op dat je niet een zoeker aanschaft die (als gevolg van het prisma) het beeld in een richting spiegelt. De sterrenhemel vergelijken met een sterrenatlas wordt dan erg lastig. Er bestaan ook zoekers die hier geen last van hebben. Deze “correct image, right angle” zoekers beschikken over een amici prisma. Klein nadeel van zo’n zoeker is dat het beeld door zo’n zoeker een klein beetje zwakker is.
Voor het waarnemen van bepaalde objecten bestaan er speciale deepsky filters. Dit zijn dunne glasplaatjes met daaromheen een metalen ring die je achterin een oculair of zenitprisma kunt schroeven. Een filter laat maar bepaalde kleuren licht door en hierdoor zul je bepaalde deepsky objecten beter kunnen zien. Het object zelf zal niet helderder worden, maar zal wel beter afsteken tegen de donkerdere hemelachtergrond. Oftewel: het contrast met de hemelachtergrond wordt beter. Deepsky filters worden hoofdzakelijk gebruikt door wat gevorderde amateurs met grotere sterrenkijkers. Dit omdat ze nogal prijzig zijn (75 tot 150 euro per stuk) en daarnaast omdat ze veel licht tegenhouden, waardoor ze niet zo geschikt zijn in combinatie met kleine beginners sterrenkijkers. Er bestaan vier soorten deepsky filters, ieder met zijn eigen doel:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
