Mercurius

De planeet Mercurius

Mercurius is de planeet die het dichtst bij de zon staat.

Omdat de planeet altijd in de buurt van de zon aan de hemel staat, is Mercurius moeilijk te vinden. Je kunt het pro beren kort na zonsondergang wanneer Mercurius avondster is.

Of kort voor zonsopkomst wanneer de planeet ochtendster is.

Het Amerikaanse ruimtevoertuig Mariner-10 heeft Mercurius uitgebreid onderzocht. Dit ruimtevoertuig is driemaal in de buurt van Mercurius gekomen. Op 29 maart 1974 bedroeg de kleinste afstand tot Mercurius minder dan 700 kilometer.

In totaal heeft de Mariner-10 4800 televisiebeelden naar de aarde gezonden. Daardoor is een groot deel van het planeetoppervlak in kaart gebracht. De kleinst zichtbare details op de foto's zijn ongeveer honderd meter.

Het uiterlijk van Mercurius lijkt erg veel op dat van onze eigen maan. Het planeetoppervlak is bezaaid met kraters, terwijl net als op de maan ook vlakkere gebieden voorkomen. Het oppervlak is duidelijk erg oud en al miljarden jaren onveranderd. We denken dat Mercurius, evenals de rest van het zonnestelsel, ruim 4 miljard jaar oud is.

Een doorsnede van Mercurius

Uit metingen, die eveneens door de Mariner 10 zijn uitgevoerd, bleek ook dat de planeet bedekt is met een dun laagje stof. Dit wordt veroorzaakt door verpulvering van het oppervlak door de grote temperatuursverschillen, die op de planeet voorkomen.

De Mariner 10 heeft verder aangetoond dat Mercurius geen dampkring heeft. Tenminste geen dampkring van betekenis.

De Mercurius-atmosfeer is zo'n honderd miljard keer ijler dan onze aardse atmosfeer.

De camera's van de Mariner 10 hebben ook gezocht naar even tuele maantjes bij de planeet. Niet dat de sterrenkundigen die verwachtten, maar je kunt nooit weten. Het is nu wel zo goed als zeker dat Mercurius geen maantjes heeft.

Inwendig verschilt Mercurius duidelijk met de maan. De planeet heeft een korst, waarvan de dikte waarschijnlijk enkele kilometers bedraagt.

Gemiddeld staat Mercurius op zo'n 58 miljoen kilometer van de zon. De baan van Mercurius om de zon is nogal uit gerekt. Daardoor kan de afstand tot de zon flink verschillen.

De planeet kan slechts 46 miljoen km van de zon staan, maar ook 70 miljoen kilometer. Hier lopen lopen de temperaturen op het oppervlak ook uiteen. Die zijn natuurlijk zo wie zo al erg hoog omdat de planeet zo dicht bij de zon staat. Als Mercurius zijn kortste afstand tot de zon bereikt is de temperatuur zo'n 400 °C. Is de afstand tot de zon het grootst, dan is de temperatuur nog altijd 300°C. 's Nachts is het op Mercurius erg koud. Dat komt omdat de planeet zo goed als geen dampkring heeft die de warmte vast kan houden.

Daardoor daalt de temperatuur 's nachts tot bijna -200°C! Zoals alle planeten draait Mercurius ook om zijn as. Maar daar doet de planeet wel erg lang over. Maar liefst 59 dagen! En dat, terwijl de planeet slechts 88 dagen nodig heeft om éénmaal om de zon te draaien. Dit betekent dat een «dag» op Mercurius 176 aardse dagen duurt. Dat is tweemaal zo lang als een Mercuriusjaar.....

De Italiaanse sterrenkundige Giovanni Schiaparelli was de eerste die een kaart van Mercurius samenstelde. Hij deed dat aan het eind van de vorige eeuw. Een betere kaart werd in het begin van deze eeuw gemaakt door de Italiaanse sterrenkundige Antoniadi, die de grote kijker van de sterrenwacht van Meudon in Frankrijk gebruikte.

Het kan gebeuren dat Mercurius precies tussen de zon en de aarde staat. Wanneer dat het geval is kunnen we Mercurius over de zonneschijf zien trekken. Dat noemen we een Mercurius overgang. Dergelijke overgangen zijn vrij zeldzaam. Meestal staat Mercurius wat te hoog of te laag aan de hemel. Hier onder een overzichtje van de Mercuriusovergangen tussen de jaren 1990 en 2090:

6 nov 1993	11 nov 2019	10 mei 2062
15 nov 1999	13 nov 2032	11 nov 2065
7 mei 2003	7 nov 2039	14 nov 2078
8 nov 2006	7 mei 2049	7 nov 2085
9 mei 2016	9 nov 2052	8 mei 2095

Hieronder vind je tenslotte nog een aantal numerieke gegevens over Mercurius.

gemiddelde afstand tot de zon: 0,3871 A.E. (57,909 milj. km)
kleinste afstand tot de zon: 0,3075 A.E. (46,001 milj. km)
grootste afstand tot de zon: 0,4667 A.E. (69,817 milj. km)
siderische omlooptijd: 0,2408518 jaar
synodische periode: 115,877 dagen
baansnelheid: 47,872 km/sec
equatoriale diameter: 4879,4 km
siderische rotatieduur: 58 dg 15 uur 30 min en 34 sec
massa: 0,0552736 (aarde = 1)
gemiddelde dichtheid: 5,428 gram per kubieke cm
zwaartekracht aan het oppervlak: 0,37848 (aarde = 1)
gemiddelde temperatuur: 441 K (168°C)
albedo 5,6%
absolute magnitude: -0,36

De siderische omlooptijd is de tijd waarin de planeet de gehele dierenriem doorloopt en op dezelfde plaats terugkomt ten opzichte van dezelfde ster, gezien vanaf de zon.

De synodische periode is de tijdsduur die een planeet nodig heeft om, gezien vanaf de aarde, weer dezelfde positie ten opzichte van de zon in te nemen.

De siderische rotatieduur van de planeet is de tijd waarin de planeet éénmaal om haar as draait ten opzichte van de sterren.

De absolute magnitude van een planeet is de helderheid van de planeet als zij op één astronomische eenheid (AE) van de zon Šn tegelijk op 1 astronomische eenheid van de waarnemer staat.