Buiging
Een afwijking van de rechte weg van lichtstralen noemen we
buiging. Het licht wordt gebogen aan de randen van voorwerpen.
Hierdoor waaieren de lichtstralen wat uiteen. Je kunt dit
zelf makkelijk vaststellen. Neem maar een stuk karton en
prik er een gaatje in. Houd het stuk karton nu in de zon
op pakweg een meter van de muur. Op de muur zie je geen
lichtpuntje, maar een klein vlekje. Dat vlekje is veel
groter dan het gaatje in het karton waar het licht doorheen
komt. In het midden is het vlekje het helderst. Naar de rand
toe wordt het steeds zwakker.
Buiging treedt ook op in een kijker. De lichtstralen worden
aan de rand van de lens een beetje gebogen. Hierdoor zie
je een ster niet helemaal scherp. Bovendien verschijnen rond
de ster een aantal ringen. Deze
buigingsringen zijn bij
heldere sterren altijd gekleurd. Hoe ze precies ontstaan is
moeilijk uit te leggen. Het heeft te maken met de eigen
schappen van licht.
Buigingsringen zie je het beste in kijkers met zeer goede
lenzen. Maar hoe groter de lens, hoe minder last je er van
hebt. Ook bij een zwakke vergroting heb je niet zo veel
last van buigingsringen. Maar ga je meer vergroten, dan wordt
het buigingsbeeldje steeds groter. Nog sterker vergroten is
zinloos. Je krijgt dan alleen maar meer last van de buigings
fouten.
Zo heeft iedere kijker een maximale bruikbare vergroting. We
zeggen, dat de kijker bij die vergroting buigingsbegrensd
is. Een kleinere lens laat bij dezelfde vergroting een
groter buigingsbeeldje zien. Daarom geldt: hoe kleiner de
lens van een kijker, hoe kleiner de maximale bruikbare
vergroting.
In de tabel op de volgende bladzijde zie je wat de maximale
bruikbare vergroting is voor enkele kijkers. Je ziet dat
deze ongeveer 1½ keer zo groot is als de middellijn van
de lens in millimeters. De
JWG-kijker heeft een lens met
een middellijn van 60 millimeter. Deze kijker is daarom
bij een vergroting van 90 keer (1½ x 60) buigingsbegrensd.
Bij een minder goede lens heb je veel meer last van andere
beeldfouten. Van buiging merk je dan haast niets.
