Christiaan Huygens

Christiaan Huygens

Christiaan Huygens was een Nederlands wis-, natuur- en sterrenkundige van internationale betekenis. Hij werd op 14 april 1629 geboren in Den Haag en studeerde in Leiden en Breda. In 1655 promoveerde hij te Angers in de rechten.

Van 1666 tot 1681 woonde hij in Parijs als lid van de Académie des Sciences (Academie van wetenschappen) waarvoor hij belangrijk werk deed. Niet voor niets werd hij in 1663 erelid van de «Royal Society» in Engeland. In 1681 verliet hij Frankrijk en vestigde zich in zijn geboortestad Den Haag. Huygens bewoog zich aanvankelijk voornamelijk op wiskundig gebied en gold in het midden van de 17de eeuw als de leidende figuur onder de Europese wiskundigen. Later wijdde hij zich aan de experimentele en de mathematische natuurkunde, speciaal op het gebied van de mechanica en de optica. Hij zette de bij Galileo Galileï begonnen ontwikke ling van de klassieke mechanica voort door zijn onderzoek over val- en slingerbeweging, cirkelbeweging en botsing.

Door zijn theorie van de fysische slinger maakte hij een begin met de dynamica van het vaste lichaam. Hij is ook de uitvinder van het slingeruurwerk. Door de ontdekking van het slingeruurwerk door Christiaan Huygens werd het mogelijk om goede positiebepalingen te combineren met een juiste tijd meting.

Op het gebied van de optica hield hij zich bezig met de theorie van lenzen en haar toepassing in kijkers en micros copen. Het was Huygens die theoretisch de beste vorm voor een lens bepaalde. In 1655 bouwde hij samen met zijn broer Constantijn, een kijker van 12 voet en wat later een van 23 voet lengte (1 voet is ongeveer 30 cm). Deze kijkers bleken al van goede kwaliteit. Hij ontdekte ermee dat Saturnus een maan (Titan) en bovendien een ring heeft, dat de planeet Mars in ongeveer 24 uur om zijn as wentelt en dat de planeet was afgeplat en ook op Jupiter kon hij met zijn kijker enkele details onderscheiden. Toch waren de kijkers nog verre van ideaal. De gebroeders Huygens maakten lenzen met brandpunt afstanden tot 210 voet (63 meter!). Maar hoe moet je een dergelijke lens voorzien van een kijkerbuis en ermee werken? Huygens zag af van lange houten buizen. In het geval van zijn 123 voet telescoop hees hij het objectief, dat gemonteerd was in een korte metalen buis, omhoog aan een lange paal.

Vanaf de grond kon de waarnemer met het oculair, dat met een draad aan het objectief was vastgemaakt, zijn waarnemingen doen. Je begrijpt dat een dergelijk instrument nogal wat ervaringen vereist van de waarnemer. Huygens kon goed met zijn instrument overweg, gezien zijn ontdekkingen. We noemden er reeds enkele, en daaraan zou de ontdekking van een aantal nevels zoals de Orionnevel en een groot aantal dubbelsterren nog toegevoegd moeten worden. Dat Huygens behalve Titan geen manen bij Saturnus kon onderscheiden, was een gevolg van de gebrekkige kwaliteit van het glas waarvan de lenzen gemaakt waren en de bouw van het oculair.

Het oculair, waarvoor eerst een platbol lensje gebruikt werd, wijzigde hij in 1662 in een combinatie van 2 plat bolle lensjes, die op een theoretisch berekende afstand van elkaar geplaatst werden. Dit zogeheten Huygens-oculair bracht een grote verbetering teweeg en behoort nog steeds tot de belangrijkste typen oculairen.

Huygens merkte ook op dat sterren twinkelen en de randen van de maan en planeten trillen in de kijker. Zelfs wanneer het weer rustig is. Hij wees erop, dat de beeldonrust niet veroorzaakt wordt door de telescoop. Hiermee deed hij een stap op de weg van het onderzoek van atmosferische invloeden bij astronomische waarnemingen.

Christiaan Huygens heeft nog veel meer wetenschappelijk werk gedaan. Met zelfgebouwde microscopen deed hij micro biologische waarnemingen. Ook stelde hij een mechanische lichttheorie op, die gebaseerd is op een golfbeginsel, waar mee hij onder andere ook de dubbele breking behandelde.

Verder verbeterde hij de luchtpomp en probeerde een op buskruit lopende verbrandingsmotor te construeren. Hij overleed op 8 juni 1695 in Den Haag.